Niet lekker in je vel zitten. Negatieve gedachten. Piekeren. Somber zijn. Faalangstig zijn. Burn-out gerelateerde klachten. Al eerder schreef ik 2 blogs over klachten die kunnen ontstaan op het moment dat er een mismatch is tussen jou als persoon en jouw baan. Maar hoe kom je erachter dat jouw baan geen match (meer) is? En welke vragen kun je jezelf dan stellen? In dit blog zal ik hier verder op ingaan.
Onderzoek jouw klachten. Welke klachten heb je? Wanneer treden deze klachten op? Hoe lang heb je deze klachten al? En wat willen deze klachten jou vertellen?
Klachten zijn vervelend. Tegelijkertijd zijn klachten zoals hoofdpijn, buikpijn, moeheid of stress een signaal om naar je lichaam en leven te kijken. Uiteraard moeten lichamelijke oorzaken worden uitgesloten. Medische experts kunnen hierbij helpen. Als je vooral klachten hebt tijdens werkdagen dan is dat een sterk signaal dat je verder mag onderzoeken waarom je juist klachten hebt op je werk. Met name als je meer dan een paar weken klachten hebt die niet weggaan of regelmatig terugkeren.
Ook een klacht zoals faalangst kan gerelateerd zijn aan jouw job. Met name als je deze klachten tijdens je werk hebt ontwikkeld. Zo kan het zijn dat een groot deel van jouw taken niet passen bij jouw persoonlijkheid. Net zoals de casus Marjolein waarover ik eerder schreef (Zie het blog: De person-job (mis)match: vind je jouw werk wel leuk?) Haar job bestond voornamelijk uit taken die zij als persoon minder fijn vindt om te doen. Taken zoals presentaties geven en klantcontacten buiten de deur. Door aanmoediging van andere mensen dat zij zo goed is in haar werk is zij op wilskracht doorgegaan. Met als gevolg dat zij met een burn-out thuis kwam te zitten. (Overigens heeft Marjolein inmiddels besloten om op zoek te gaan naar een andere baan).
Word je blij van je werk?
Dit is de meest simpele vraag en tegelijkertijd een van de belangrijkste vragen. Word je blij van je werk? En als aanvullende vragen: krijg je energie van je werk? Heb je inhoudelijk gezien voldoende uitdaging? Heb je fijne collega's? Ben je blij met de arbeidsvoorwaarden? Vind je het fijn om een werkdag te starten? Ervaar je genoeg waardering? En nog belangrijker: durf eerlijk hierover te zijn!
Natuurlijk zijn er altijd aspecten die minder prettig zijn. Maar er moet een goede balans zijn om klachten te voorkomen. Denk in percentages. Voor hoeveel procent tussen 0 en 100 word je blij van je werk en jouw werkgever? En voor hoeveel procent niet blij? Gun jezelf een gemiddeld percentage van minimaal 70 tot 80% blij. Uiteraard kan dit percentage door de jaren heen veranderen.
Een mogelijke valkuil is dat mensen blij worden van het imago van hun functie, niet van de daadwerkelijke inhoud. Of dat ze goed zijn in hun werk en hun werk daardoor acceptabel vinden. Ook ben ik regelmatig mensen tegengekomen die vinden dat ze door moeten groeien (want het hoort zo), terwijl de 'hogere' functie helemaal niet passend voor ze is waardoor ze minder blij zijn.
Vraag ook eens aan de mensen om je heen (partner, kinderen, familie, vrienden en/of collega's) of zij denken dat je gelukkig bent met je werk. De omgeving heeft vaak eerder dan jijzelf in de gaten dat je niet op je plek zit. Bijvoorbeeld omdat je vaker moe bent dan normaal, onbewust veel klaagt over je werk of dat je een minder vrolijke indruk maakt dan normaal.
Krijg je de juiste voldoening uit je werk?
Werk kan leuk zijn vanwege de prettige collega's, de fijne werktijden, de vrijheid die je hebt en de goede arbeidsvoorwaarden. Toch ben ik in de spreekkamer ook mensen tegengekomen die klachten hebben ontwikkeld omdat ze geen inhoudelijke voldoening krijgen uit hun werk. Ze staan bijvoorbeeld niet achter het product waaraan ze werken. Of deze mensen vervelen zich omdat hun werk om 11 uur 's ochtends al af is.
Ook kan het zijn dat je van betekenis bent voor de mensen die je verder helpt en dat je tegelijkertijd voelt: dit werk is het niet. Denk hierbij aan mensen uit de zorg, therapeuten en mensen uit het onderwijs. In dat geval weet je 100% zeker dat je andere mensen helpt, voel je daaruit voldoening, maar ontbreekt er iets voor jezelf. Ook dan kun je leeglopen en klachten ontwikkelen.
Hoe fit ben jij aan het einde van een gemiddelde werkdag?
Heb jij na een werkdag nog energie over om andere fijne dingen te doen? Of plof je het liefste op de bank neer omdat je doodmoe bent? Merk je dat je steeds sneller leegloopt bij elke taak die je moet doen, of krijg je juist een energieboost bij de taken die je doet? Vergeet je de tijd gedurende de dag? Of kijk je elk uur op de klok omdat je vanwege je moeheid en lusteloosheid naar huis wilt?
Uiteraard zijn er nog andere factoren die een rol spelen bij de mate van fitheid die jij voelt. Slecht slapen bijvoorbeeld. Of een intensieve thuissituatie zoals de zorg voor kinderen waardoor je minder energie hebt. Toch kan het zijn dat een minder passende job jou verder laat leeglopen. En andersom. Als jij een fijne job hebt waar je veel energie van krijgt, dan kun je jouw thuissituatie beter aan.
Hierbij is het belangrijk om in de gaten te houden wanneer je precies moe bent en hoe lang je al moe bent. Als je maanden of zelfs jaren moe bent na een werkdag, dan is het goed om te kijken of je inhoudelijk iets kunt veranderen aan je baan of dat het tijd wordt om uit te kijken naar iets anders.
Als psycholoog houd ik ervan om mensen te helpen om mentaal fit en sterk te zijn. Een goede person-job match helpt hierbij. Je zult meer positieve gedachten hebben, jezelf veel relaxter voelen en fysiek veel krachtiger en fitter zijn.
Het is belangrijk dat je regelmatig een zelfcheck doet. Bijvoorbeeld eens per week of eens per maand. Ben je nog gelukkig in je baan? Voel je nog sprankeling? Of ben je vooral aan het functioneren op de automatische piloot en vind je jouw werk niet (meer) prettig? Als dat laatste het geval is, dan word het tijd om te kijken wat jij kunt doen om jouw werksituatie aangenamer te maken. Eventueel met behulp van een goede loopbaanadviseur.